Gepersonaliseerd Leren? Nee, Onderwijs!

Elk tijdsgewricht kent zijn hypes, en zien wij die ook in het onderwijs. Gepersonaliseerd leren is een fenomeen dat nu in de belangstelling staat.

Ter illustratie de verwijzing naar de website van een komend congres met deze titel. Niets mis met een dergelijk congres, integendeel, al is de mogelijke suggestie dat we het onderwijs, laat staan het leren, ingrijpend gaan veranderen voorbarig.

De VO-raad spreekt in haar strategisch kader 2015-2022 nog van gepersonaliseerd en gedifferentieerd onderwijs, maar we treffen vervolgens de term gepersonaliseerd leren aan waar het gaat over het doorbraakproject leren&ICT en leerling2020 (als onderdeel van dat

doorbraakproject). Beiden projecten kennen de VO-raad als opdrachtgever. Wellicht lijkt deze talige ‘verschuiving’ onschuldig, hij is echter bepalend voor de concrete invulling van wat wij voorstaan. Immers, de term gepersonaliseerd leren doet het voorkomen alsof deze vorm van leren iets nieuws en nastrevenswaardig is. Terwijl leren per definitie gepersonaliseerd is. Het speelt zich af in een individu (of dat in de hersenen is gelokaliseerd, is weer een ander aardig onderwerp van reflectie). Leren kan dus niet niet-persoonlijk zijn. Zelfs zittend in een volle hoorcollege zaal zal iedere individuele leerling of student iets anders en op een andere manier leren. Dat je het faciliteren van het leerproces meer kan toespitsen op de individuele leerling is een mooie ambitie, maar dat noemen we dus onderwijs.

Op zich is het wel grappig dat de eerste onderwijswet onder meer een einde wilde maken aan het hoofdelijk onderwijs dat tot die tijd gebruikelijk was. Je zou kunnen zeggen dat we met de organisatie van het onderwijs in compartimenten: naar leeftijd, niveau, in jaargroepen en klassen, de basis hebben gelegd voor wat nu juist gepersonaliseerd onderwijs in de weg lijkt te staan. Veel vernieuwingsscholen trachten binnen deze knellende randvoorwaarden toch vernieuwend en gepersonaliseerd onderwijs in te richten en uit te voeren.

Sterker nog alle docenten (leraren) worden geacht te differentiëren en het heeft daarom ook in het inspectiekader (standaard drie onderwijsproces VO (didactisch handelen)) een plaats: “De leraren stemmen de instructies, begeleiding, opdrachten en onderwijstijd af op de behoeften van groepen en/of individuele leerlingen.”.

Ik vind het lovenswaardig om als onderwijs professionals in scholen en op congressen met en van elkaar te leren over het verbeteren van gepersonaliseerd onderwijs. Al was het maar om ons gepersonaliseerd leren gaande te houden.