Een gek kan meer vragen dan tien wijzen kunnen beantwoorden.

Hoewel dat gek klinkt, zie ik mijzelf graag als een lichtelijk naïeve idealist. Zo een die denkt dat mensen tot een bepaald ambt worden geroepen en daar de benodigde wijsheid voor bezitten. Die wijsheid verwacht ik ook en vooral bij politici, zeker bij degenen die als minister of staatssecretaris door het leven willen gaan. Ik spreek nadrukkelijk van ‘willen’ hoewel ik soms het gevoel krijg dat de titel soms belangrijker is dan de rol en de inhoud gezien het voorkomen van ‘veel-wisselaars’. Ongetwijfeld gaat dat wisselen van departement met de nodige druk van anderen gepaard, dus ik zal daar niet te lang bij stilstaan.

Ik neem als casus voor de reflectie op wijsheid, overzicht, de goede dingen doen etcetera de minister van onderwijs. Zij kondigt, in een speech bij de opening van het academisch jaar, en passant een maatregel af met verstrekkende gevolgen, zonder dat de impact op het volledige systeem daarbij wordt betrokken. De maatregel is ingebed in een verhaal over twee longitudinaal gevolgde jonge mensen dat geen enkel verband houdt met deze maatregel. Je kunt je afvragen of dit recht doet aan een van beide of beide verhalen, of dat beiden daaronder leiden. Gezien de journalistieke reacties blijft het verhaal van Yasmina en Nathalie in ieder geval onder de radar.

De minister neemt zich voor het bsa te maximaliseren op 40 punten, waar dat tot nu toe vrij was. Studenten moeten immers de gelegenheid krijgen te wennen aan het HO (hoger onderwijs) en als een student 40 studiepunten kan halen, kun je toch niet zeggen dat iemand ongeschikt is voor de opleiding. Dat klopt wellicht, al zou ik dan pleiten voor een meer inhoudelijke eis aan wat er in die 40 studiepunten moet zijn aangetoond wat betreft aanwezige kennis en vaardigheden. Hoe zou het overigens komen dat veel studenten wel het huidige bsa halen en zelfs de propedeuse in een jaar afronden. Is onderzocht of die studenten niet hoefden te wennen? Kregen zij in jaar twee een burn-out (ogenschijnlijk een diagnose die aan inflatie lijkt te leiden)? Ik lees daar nog niets over. Als je pleit voor een wat rustiger landing in het HO moeten we dan toch niet overwegen om het bsa in jaar twee in te voeren (met dat ‘experiment’ zijn we recentelijk gestopt)? Of wachten we op het te voorspellen dalende propedeuse rendement van scholen waar we dan weer een maatregel bij verzinnen?

Wat ik voorstel is om het hele systeem waarmee we denken o.a. een positieve invloed te hebben op het rendement van het HO, de perverse prikkels inbegrepen, een keer integraal onder de loep te nemen om een weldoordachte integrale innovatie door te voeren, gebaseerd op feiten en waar nodig aanvullend onderzoek. Hebben we bijvoorbeeld antwoord gegeven op de vraag wie in ‘het systeem’ de meeste invloed heeft op het rendement? Ligt daar dan ook de prikkel (beloning/straf) om er alles uit te halen?

Ik weet het: meer vragen dan antwoorden. Ik geef daar de voorkeur aan boven het geven van antwoorden zonder de juiste vragen te hebben gesteld. Ondertussen kunnen politici het niet laten om direct een mening te hebben en op de bekende hap-snap wijze door te gaan. Jammer!